با توجه به نقش معمار به عنوان طراح ساختمان در مصرف بهینه انرژی و کاهش اتلاف انرژی لازم است تا میزان تبادل حرارت را در قسمتهای مختلف ساختمان مورد بررسی قرار دهیم. میزان اتلاف حرارت از طریق قسمتهای ساختمان مانند دیواره‎ها، بام، کف و بازشوها به عواملی چون میزان عایق‎کاری حرارتی، سطح پوشش و اختلاف دمای داخل و خارج ساختمان دارد. مطالعات (نجفی امین، 1366)، نشان می‎دهد در یک خانه معمولی چهار طرف باز، میزان اتلاف انرژی در دیوارها 29%، بام 26%، کف مرتبط با هوای آزاد 20%، بازشوها 14% و منافذ 11% می‎باشد.

صرف‎نظر از قسمتهای مختلف ساختمان عواملی چون نحوه استقرار ساختمان و فرم ساختمان نیز در میزان اتلاف انرژی نقش مؤثری را دارد. نحوه استقرار و فرم ساختمان از دو جهت می‎تواند اتلاف انرژی را کاهش دهد. یکی جهت تابش خورشید و دیگری جهت وزش باد می‎باشد. جهت‎یابی ساختمان نسبت به تابش آفتاب و وزش باد بستگی به نوع اقلیم محیط داشته و فرم ساختمان نیز می‎تواند به گونه‎ای طراحی گردد که هماهنگی لازم را با تابش آفتاب و وزش باد داشته باشد. در این ارتباط این دو عامل درحقیقت فضای باز وبسته را ایجاد می‎نماید. وجودفضای سبز و درخت در فضای باز هم می‎تواند نسبت به گرما و نیز سرما به صورت بازدارنده عمل نماید. درختان از یک طرف دمای بالای هوا را جذب می‎کنند، و از طرف دیگر می‎توانند مانعی برای وزش باد در فصل سرما باشند. در شرایطی که برای خنک کردن فضا نیاز به وزش باد باشد، می‎بایست درختان را به گونه‎ای در فضای آزاد پیش‎بینی نمود که در این شرایط از حرکت هوا و باد ممانعتی به عمل نیاید.

پیش‎آمدگی و عقب رفتگی‎ها در فرم ساختمان موجب اتلاف حرارتی می‎گردد. پلانهای فشرده اتلاف کمتری دارند. تقلیل دیوار فضاهای اصلی با فضای آزاد تا حدود زیادی اتلاف حرارتی ساختمان را کاهش می‎دهد. الحاق فضایی به عنوان ورودی مانند هشتی می‎تواند در این جهت مؤثر باشد.

در ارتبــاط با فرم ساختمان مهمترین عامل، بزرگی ساختمان است، ساختمانهای متوسط و مجموعه ساختمانهای اداری یا مسکونی آپارتمانی اتلاف حرارتی کمتری دارند. نمودار شماره یک نشان می‎دهد در یک مجموعه ساختمانی اداری به میزانی که تعداد دفاتر در ساختمان اضافه می‎گردد، هزینه‎های انرژی مربوطه کاهش می‎یابد.

طراحی معماری غیرفعال (Passive)

علاوه بر تمهیدات فوق با استفاده از سیستم طراحی معماری غیرفعال (Passive) ساختمان، می‎توان انرژی خورشیدی و باد را برای گرمایش و سرمایش به گونه‎ای جذب و ذخیره نمود که نیازی به امکانات برقی و یا مکانیکی نباشد. اصلاح نورپردازی در داخل ساختمان و اجتناب از گرمایش بیش از حد نیز به عنوان طراحی معماری غیرفعال محسوب می‎گردد. طراحی معماری غیرفعال می‎بایست به عنوان یکی از عوامل در استراتژی بهینه‎سازی مصرف انرژی در نظر گرفته شود.

طراحی معماری غیرفعال با توجه به میزان تابش خورشید وباد می‎تواند تا حدود قابل توجهی از گرمایش و سرمایش ساختمان را تأمین نماید، ضمن اینکه هزینه بیشتری را در ساخت ساختمان در بر نخواهد داشت. اغلب مردم ساختمانهایی که به روش طراحی معماری غیر فعال طراحی و ساخته شده‎اند را به دلیل آسایش و امنیت، به لحاظ آلودگی، ترجیح می‎دهند. برای دستیابی به طراحی معماری غیرفعال کافی است به شش اصل آن توجه داشته باشیم.

1ـ نحوه استقرار ساختمان

2ـ استفاده از فضای سبز و درخت

3ـ موقعیت و اندازه بازشوها

4ـ نحوه چیدمان داخلی فضایی

5ـ طراحی

6ـ گرمایش و سرمایش

برای دریافت اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید.